VIII. Ectypa plantarum. Hoppe en Martius

Apotheker David Heinrich Hoppe (1716-1846) richtte samen met zijn collega Ernst Wilhelm Martius de oudste nog bestaande botanische vereniging op, de Regensburger Botanische Gesellschaft. Hoppe publiceerde Ectypa plantarum ratisbonensium oder Abdrücke derjenigen Pflanzen, welche um Regensburg wild wachsen (Regensburg, 1787-1793).

Afgebeeld is hier Helleborus niger, kerstroos (klik op de afbeeldingen voor een vergroting), waar hij als beschrijving bijvoegde: ‘Wahre schwarze Nieswurz. Der Schaft ist gewöhnlich nackt, zweiblütig. Die Blätter sind fußförmig. Noch habe ich diese Pflanze nicht wild gefunden, aber sie wird in Gärten gezogen, und ist in Bayern einheimisch, blühet in den Wintermonaten. Die Wurzel (Rad. Hellebori nigri) ist offizinell’. [dubbelklik op de afbeeldingen voor een vergroting]

Martius (1756-1849) beschreef zelf in Neueste Anweisung, Pflanzen nach dem Leben abzudrücken (Wezlar 1784) zijn verfijning van de druktechniek: Men gaat uit van goed gekozen planten of delen daarvan; deze worden gereinigd, dikke delen platter gemaakt door er een deel af te snijden; vervolgens gedroogd; zodat deze voor een gewoon herbarium of voor het afdrukken geschikt zijn. Met een leren drukkersbal wordt koperdrukinkt op een gepolijste koperplaat in een dunne laag gelijkmatig aangebracht. De plant wordt met de af te drukken kant op de beïnkte koperplaat gelegd, daarop (evenals onder de koperplaat) een dikke laag vloeipapier en daar weer bovenop een stevig en glad stuk hout. Dit gaat onder de pers en wordt onder hoge druk gebracht. De plant wordt aan het uiteinde van de steel voorzichtig van de koperplaat gelicht en met de beïnkte zijde op een schoon vel papier gelegd. Dit wordt weer tussen het vloeipapier en de twee planken gelegd en onder druk gebracht. Nadat de plant is verwijderd ‘zal op deze plaats een afdruk verschijnen, die in fijnheid de fraaiste kopergravure overtreft’. De hele procedure kan bij een stevige plant met hetzelfde exemplaareen aantal malen worden herhaald, en de volgende afdrukken zullen alleen maar beter worden, omdat de zachte plantendelen de inkt steeds beter zullen opnemen. Bij zachte planten als kervel mag men echter blij zijn als men één goed afdruk van hetzelfde exemplaar kan maken. Zeldzame planten die men ook nog (met de andere kant naar boven) in een herbarium wil bewaren kan men het beste maar één keer afdrukken. Deze exemplaren ‘zullen nooit door wormen worden aangetast’.

Martius voegde drie voorbeelden toe, waarvan bijgaande afbeelding van Agrimonia eupatoria, Gewone agrimonie, er een is.