Volgens de overlevering werden de eerste gyotaku (魚 拓, gyo = vis, taku = afwrijven) in 1862 gemaakt om de bijzonder rijke vangst vast te leggen die in één nacht was gedaan door heer Sakai van Sakata, een stad aan de westkust van Honshu, ongeveer 320 km ten noorden van Tokyo. Een andere bron spreekt van een vroegere datum. De meest gebruikte methode is de directe, choksetsu-ho, waarbij de droog gemaakte huid van een vis wordt ingesmeerd met inkt en vervolgens op een stuk rijstpapier afgedrukt. De indirecte methode, kansetsu-ho, bestaat er uit dat een vochtig vel rijstpapier op de schoongemaakte vissehuid wordt gelegd; hierna wordt de inkt erop getamponeerd zodat een soort afwrijving wordt gemaakt, net als met bas-reliefs wel wordt gedaan.
Ik gebruik zelf de directe methode, die een mooie, wat ruwe grafische kwaliteit oplevert. De veelkleurige ‘Hawaiian-style’ gyotaku met de ingetekende ogen doen mij teveel aan manga strips denken, hoewel de hierboven afgebeelde heel ingehouden is.
De 10 hieronder weergegeven vissen heb ik allemaal vers op de markt gekocht. Nadat ik ze had afgedrukt heb ik ze schoongemaakt en zijn ze opgegeten. Het zijn allemaal proefdrukken, gemaakt op dun xuan rijstpapier met licht verdunde plakkaatverf, opgebracht (en soms ook weer afgehaald) door te tamponneren met een kleine sponsje. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.
Desgewenst maak ik voor u een gyotaku naar uw eigen voorkeur; nadere informatie: info@cantua.nl
